Przewrót pałacowy w krakowskim Kościele. Bogu niech będą dzięki

Ta zmiana w Krakowie nie przyszła jak łagodny powiew Ducha Świętego. Ona wjechała jak huragan. I zrobiła to z impetem, którego w Kościele pod Wawelem nie widziano od lat. Ryś na tronie metropolity to nie roszada - to twardy reset systemu. Fabryczne ustawienia Kościoła uruchomione na nowo.

Kiedy ogłoszono, że Grzegorz Ryś zostaje nowym metropolitą krakowskim, a na ołtarzu miasta znów błysnęła kardynalska mitra, Kościół w Krakowie dostał w końcu impuls do życia. To nie jest zwykła zmiana personalna. To wymiana ustawień. Albo nawet twardy reset. Do samego rdzenia. Do fabryki.

Dostarczyciel tlenu

Przez lata, pod rządami Marka Jędraszewskiego, Kościół krakowski bywał instytucją twardą i spiętą. Konserwatywną do bólu. Zajętą obroną przed kolejną wojną kulturową importowaną z innych kontynentów. W efekcie nawet ortodoksyjni wierzący mieli dość. A niektórzy, może zbyt wielu, gubili swoją wiarę. Kościół przestał być domem. Stał się sędzią. I to takim, który nie dopuszcza adwokata.

Ryś jest inny. To nowa jakość. Duchowny młodszy, spokojniejszy, ale nie letni. Mniej obciążony ideologicznymi zacięciami. Z głową silnie osadzoną w tradycji, ale z oczyma skierowanymi ku ludziom. Ten przewrót - nazwijmy go płacowym - daje szansę na przewietrzenie instytucji, która dawno prosiła o tlen.

To nie kosmetyka

Ryś to metropolita, który zna Kościół od dołu, bo przeszedł przez parafie, wykłady, rekolekcje i realne życie. Nie jest urzędnikiem od podpisów, lecz księdzem od ludzi.

To także kardynał. Ktoś, kto umie patrzeć szerzej niż na polskie podwórko. Ktoś, kto zna światowe struktury Kościoła. To daje szansę na otwartość. I na mniej strachu przed rozmową.

I wreszcie: to powrót do źródeł. Do tego, co w wierze jest najprostsze. Autentyczność. Modlitwa. Spotkanie. Nie polityka. Nie barykady. Nie okopy.

Lek na zmęczenie, cynizm i zwątpienie

W ostatnich latach wielu ludzi mówiło: „Kościół zajmuje się sobą. Konfliktem. Ideologią. Nie nami.” Ten cynizm oddalał nawet najgorliwszych. Bo kiedy dom zamienia się w sąd, ludzie uciekają.

Ryś przychodzi jak powiew świeżego powietrza. Jak ktoś, kto mówi prosto: Kościół to wspólnota. Nie kodeks. Krzyż to miłość. Nie kij. I nawet jeśli brzmi to idealistycznie, trudno się dziwić. Kościół w Krakowie potrzebował resetu. Lepiej nadzieja niż rezygnacja.

Brzmi jak nowa era

Trudno uwierzyć, że to zwykła roszada. To może być początek nowej epoki. Epoki, w której Kościół przestanie być areną wojen kulturowych. Znowu stanie się miejscem wiary. Ciszy. Rozmowy. I normalnego spotkania z Bogiem i drugim człowiekiem.

Ryś ma szansę dokonać czego wielkiego, ale będzie to spacer po linie nad rynsztokiem.

Ma charyzmę. Ma styl. Ma świeżość. Ma kompetencje. Ale też: ogromny opór materii, rozczarowanych wiernych, rozbestwionych krytyków i dziedzictwo ciężkich lat w Kościele krakowskim.

Jeżeli mu się uda, będzie to największa kościelna przemiana w Polsce od dwóch dekad. Jeśli nie, to będzie najgłośniejszy zmarnowany potencjał.

Największe wyzwania i opory, które czekają kard. Rysia w Krakowie

1. Beton kurialny - czyli krakowski „establishment świętego spokoju”

Kraków to nie jest diecezja, to jest instytucja-moloch z kilkusetletnią pamięcią i własnym DNA. Tam wciąż słychać kroki kard. Sapiehy, tam Jan Paweł II jest nie tyle wspominany, co obowiązuje jako prawo naturalne.

A teraz przychodzi Ryś - człowiek z otwartą głową, który mówi o Kościele jako o „szpitalu polowym”, a nie twierdzy. To będzie dla kurialistów szok jak po przejściu z dial-upu na światłowód.

Część osób będzie go sabotować po cichu. Część jawnie. Część będzie czekać, aż „ten eksperyment przejdzie”.

2. Elektorat Jędraszewskiego - czyli ci, którzy chcą Kościoła jako barykady

Sporą część lokalnych środowisk przyzwyczajono do narracji o Kościele jako ostatniej reduty cywilizacji łacińskiej, do poetyki zagrożeń, wrogów, tęczowych apokalips i kulturowych pożarów.

Ryś tego nie gra. Nie krzyczy, nie straszy, nie wali pięścią w ambonę. I wielu poczuje się… osieroconych. Absurd? Może. Ale psychologia tłumu tak działa. Zawsze kochamy proroka, który mówi: „Za murami wróg!”. Ryś mówi raczej: „Za murami są ludzie”. To zmienia dynamikę. Nie wszyscy będą zachwyceni.

 3. Ludzie zranieni Kościołem - gigantyczne oczekiwania

Jest cała grupa katolików, którzy zostali zniechęceni, odcięci, wypchnięci albo po prostu zmęczeni. Oni nagle dostali sygnał: „wracajcie, drzwi mogą być otwarte”.

Ale to buduje presję. Oczekujemy, że Ryś natychmiast naprawi relacje. Że przestanie zamiatać pod dywan. Że będzie inny, lepszy, bardziej przejrzysty.

To jest piękne… i niebezpieczne. Bo oczekiwania mogą być większe niż realne możliwości.

 4. Zderzenie z „krakowskim mitem”

Kraków ma obsesję swojej wielkości kościelnej. Tu wciąż się żyje przekonaniem, że każde drzewo rośnie „na papieża”. Ryś nie jest typem hierarchicznego monarchisty. Nie buduje kultu. Nie wznosi piedestałów. A Kraków piedestały kocha.

On będzie musiał przeorać mentalność, która przez lata była karmiona przekonaniem, że „jesteśmy duchową stolicą Polski, więc wszystko ma wyglądać jak w muzeum”.

5. Temat nadużyć - najbardziej gorący kartofel

Ryś ma opinię tego, który nie unika tematów trudnych i potrafi transparentnie rozmawiać o nadużyciach. W Krakowie to pole minowe.
Są sprawy zaczęte, nierozliczone, zamiecione, sklejone taśmą, pochowane, przemilczane.

Oczekiwania wobec Rysia są ogromne, ale jeśli ruszy niektóre teczki, to będzie wichura. Jeśli nie ruszy, to zawiedzie tych, którzy mu zaufali. To najbardziej dramatyczne wyzwanie, bo tu nie ma dobrego wyjścia, tylko mniej złe.

6. Internety i „katoprawa opozycja”

Jeśli Rys zacznie mówić innym językiem niż poprzednik - a już mówi - internetowa prawica katolicka zrobi z niego „liberała”, „relatywistę”, „zdrajcę tradycji”.

Memiki będą latać. Kanały youtuberów z różańcem w jednej dłoni, a pikselowym ogniem w drugiej - pójdą w ofensywę. To będzie medialny rollercoaster.

 7. Oczekiwanie na „nową teologię Krakowa”

Kraków miał swoje szkoły myślenia. Filozofię Wojtyły. Metafizykę Tischnera. Konserwatywne kazania Jędraszewskiego.

Ryś będzie musiał zaproponować coś własnego i to nie może być kopią Łodzi. Kraków to inna gleba. Tu każdy krok ocenia się jak spektakl w Teatrze Słowackiego.